Plaka e derës numër 13, kati i parë, vdiq. Vdekja e saj ishte e pritshme, ashtu siç priten taksat, apo shiu. Megjithatë, m'u dhimbs. Ishte e vetme dhe as nuk dua ta mendoj si e gjetën të vdekur. Nga pasditja, Antoni më tha se ajo kishte rrëshqitur në dyshemenë e porsalarë. Pra, nuk kishte qenë vdekje natyrale. E imagjinoj, të shkretën, tek ngjit shkallët e parajsës deri te dera e Pjetrit. Aty ajo ndalet e lodhur dhe pret për zotin. \- Mund të hysh, - i thotë Pjetri. - Lejohesh brenda, përndryshe s'të kishim lënë të ngjitesh. Plaka e sheh pak me dyshim. E ka adhuruar gjithë jetën figurën e tij, por një re dyshimi ia ka kapluar fytyrën. \- Jo, jo, - ia kthen plaka. - Po e pres këtu zotin. Pjetri stepet. Kush të ishte vallë kjo plakë kaq e guximshme? Shfleton librin e stërmadh para tij dhe ia gjen emrin. I parëndësishem. Domethënë, i parëndësishëm në krahasim me veprimin që po bën, pra ftesën, ose më saktë urdhëresën që zoti t'i vijë aty, e jo t'i shkojë ajo zotit. Nëse do kishte qenë ndonjë nënë Terezë, në rregull; atëherë kuptohet. Por kjo plakë e zakonshme? Shefi do nevrikoset. Pjetri e sheh se ç'ka ç't'i bëjë asaj plake. Është kokëfortë, thotë ai me vete kur shkon të thërrasë zotin. Ky i fundit vjen te dera. Një zot i mirë shtëpie gjithmonë del te dera. Me t'ju afruar, plaka fillon t'i flasë: \- Faleminderit, zot, që më vrave, pasi kështu mund të të bashkohem më shpejt, por një pyetje kam: Përse më vrave në atë mënyrë? Buzëqeshja e zotit ngrin paksa në fytyrën e tij hyjnore. \- Në ç'mënyrë? - thotë ai me vete. Zoti zgjatet drejt Pjetrit dhe ia merr librin e stërmadh nga dora. Kërkon për plakën dhe vdekjen e saj. Pasi e gjen, në një farë mënyre ai e kupton pyetjen e plakës. I duket e përligjur. Veçse - dhe kjo i vjen si habi, pasi s'e priste një pyetje të tillë sot (pavarësisht gjithëdijshmërisë së tij) - s'di ç'të thotë. Pjetri e vëren hezitimin e të zotit dhe ndërhyn. \- Moj plakë e mirë, arsyet e zotit janë përtej nesh. - Aty për aty ai korrigjon. - Përtej jush. Plus e the ti vetë: që t'i bashkohesh zotit tënd sa më shpejt. Me ta dëgjuar nga goja e vet, Pjetri e di se ajo fjali mund të krijojë vetëm acarim tek tjetri. Në asnjë mënyrë ngushëllim. Askush, madje as ata të ferrit, me mendjet e tyre të ndyra dhe të pista, s'do e pranonin këtë shpjegim. Edhe pse, nëse merrte parasysh krimet e tyre, një vdekje e tillë do ishte mëse e meritueshme; poetike madje. Por kjo plakë e gjorë s'ishte prej atyre. Sa kishte ngjitur shkallët e parajsës. Në vetvete dhe ato ishin të vështira, të lodhshme, që një i ferrit do i linte në mes e do merrte teposhtë veçse përtonte t'i ngjiste. Për më tepër që ata s'do lejoheshin as te shkalla e parë. Pjetrushi i vogël do i zbythte tutje me sfurkun e tij plot flakë. Imazhi i djalit të tij të vogël e gëzon paksa Pjetrin. Pastaj kujtohet që duhet të thotë diçka. \- Rëndësi ka që je këtu, - thotë Pjetri. - Ky është një fillim i ri, i përjetshëm. - Dhe menjanohet, pasi mendon se plaka duhet të jetë bindur tashmë. Por plaka nuk lëviz. Diçka në fytyrën e saj tregon zhgënjim. Zhgënjim dhe lodhje. Atëherë zoti bën atë veprim që Pjetri e ka parë me qindra herë ta bëjë. Ia vendos dorën mbi kokë dhe thotë diçka që, pavarësisht se ka mijëra vite që është përpjekur ta gjejë (ka gërmuar në të gjitha bibliotekat e parajsës), s'di ta dëshifrojë. Kalon më pak se një sekond dhe sytë e plakës hapen gjithë habi. Lodhja dhe zhgënjimi s'janë më aty. Në vend të tyre tani ka lumturi. Gëzim. Ka atë fytyrë që me të kaluar dyert e parajsës do e gjejë në çdo cep, si një bimë që rritet në çdo lloj toke. Pjetri buzëqesh dhe shfryn thellë; një frymë që veç tani e kupton që s'e ka lëshuar qëkur plaka ia ka bërë pyetjen. I kujtohet si vagëllimthi se ajo s'është e para që e ka bërë atë pyetje, e edhe atëherë i është marrë fryma kështu. Fatmirësisht, plaka qe bindur. Se ç'u bënte zoti mendjes së tyre! Gjithmonë kishte për të qenë kureshtar. Pjetri mbështet bërrylin te tavolina e lartë që i mban librin. Dorën e vë poshtë gushës dhe gishtat e këmbës i mban të sforcuar; nëse një skulptor do ia behte papritur aty, do e akuzonte se po kopjonte Poetin e Rodinit para Portave të Ferrit. Pjetri do stepej i fyer; askush s'e kishte akuzuar ndonjëherë për asgjë, jo më për kopjim poze. \- Ç'Rodin, mor zotëri! Unë po mendoj. Dhe zotëria skulptor do qeshte. \- Pikërisht, pra. Pikërisht. Por ç'po mendon Pjetri? Sigurisht, puna e tij është e atillë sa koha e pafund që ka nuk mund të zihet ndryshe - pavarësisht mijëra aktiviteteve dhe punëve që mund t'i japë zoti - përveçse duke menduar. Një shëtitje të bëjë nëpër rrugicat e pafundme pas kangjellave dhe mendimet do i vërshojnë si turmë e çmendur, si të burgosur që mezi presin të dalin në oborr, të marrin pak ajër. Shpesh, ai mendon për zotin. Herë të tjera, disi më pak, mendon për Pjetrushin dhe punën e tij të re. Si dje e mban mend kur dilte shëtitje me të, gjersa zoti i caktoi edhe atij një punë. Sigurisht, s'kishte si ta linte pa një të tillë. Këtu të gjithë punonin. Veçse, sikur ta kishte lënë pak më gjatë pa punë; në fund të fundit, ai ishte ende njomëzak, i ri, i vogël; dhe atje poshtë ai do takohej me më të këqinjtë e të këqinjve. Influencë e keqe. Flokët e tij të bardhë me siguri do qenë nxirë paksa. Nga stresi dhe nervat; nga acarimi se si njeriu mund të ishte aq kokëshkretë, se si përtonte të ngjiste shkallët e parajsës dhe preferonte, përkundër tyre, gjirizet e shpifura të nëntokës. I shkreti Pjetrush, ndoshta dhe do kish ndryshuar në karakter; do qe bërë - do i duhej të bëhej - pak më i egër. Pak më urdhërues. Ai, që kurrë ndonjëherë nuk kishte qarë apo bërtitur. Sado të përpiqej - dhe ai përpiqej pafundësisht shumë të ndiqte urdhërat e zotit - ata të poshtrit atje poshtë do e ndryshonin paksa; ndryshe qe e pamundur. Vetë Pjetri do acarohej gati përditë me pafytyrësinë e tyre krenare, të cilën e mbanin si medalje të thuseçkaje. Ç'qenie të shpifura! Vallë përse i duronte zoti? As këtë s'kishte për ta kuptuar ndonjëherë! Pjetri e kap veten në një mëkat që po e bënte shpesh kohët e fundit. Qe bërë prapë me nerva. Se si i vinin, si i përvidheshin! I qenë shtuar veçanërisht shumë tani që Pjetrushi nuk ishte më pranë tij. Zoti me të vërtetë e dinte se ç'qe më e mira, por edhe sikur ta kishte lënë pak me gjatë pranë tij s'do qe bërë nami. Kohë kishin sa të duash. Aq sa, nganjëherë, tek e imagjinonte vijëzen e pafund të përjetësisë, i merreshin mendtë. Edhe lodhej. Sa pak. Por lodhej. Pjetri mëdyshet përsëri. Ç'ti ketë thënë vallë plakës që ia ndryshoi mendjen? Ajo dukej tepër e vendosur. Tepër e zhgënjyer, si një fëmijë që kupton se i ati nuk është ndonjë hero i veçantë, por njeri si gjithë të tjerët, i dobët, vdekatar. Ndërsa kur zoti ia vendosi dorën në kokë dhe tha ato çfarë tha, ajo u fut si qengj i lumtur brenda në parajsë. Pjetrit fjalët i qenë dukur pa kuptim, por në fund të fundit, s'kishte si t'i kuptonte misteret e atij që kishte krijuar botën. A mund të krijohej bota me fjalë të përditshme, që përdoreshin edhe kur shkoje në nevojtore? Sigurisht që duheshin fjalë të tjera. Fjalë më të epërme. Fjalë hyjnore. Që ia ndryshojnë mendjen plakës menjëherë, sikur halli i saj të mos kishte qenë ndonjëherë. Sigurisht, zoti mund të ishte përpjekur t'ia shpjegonte arsyet e tij madhore edhe me fjalë të zakonshme, por a do kishte marrë vesh ajo? A ekzistonte, madje, ndonjë mënyrë se si mund të përligjej vdekja e saj nëpërmjet fjalëve të zakonshme? A kishin ato aq fuqi? Pjetri ndërron dorën; i është lodhur ashtu duke ia mbajtur gjithë peshën e gushës, kokës, mendimeve. Vërtet, a kishin fuqi fjalët, që edhe ai, Pjetri i portës së madhe, i dinte, t'ia mbushnin mendjen plakës për vdekjen e saj (Pjetri sheh përreth) banale. Pasi nëse ato ekzistonin, atëherë do të thoshte se Pjetri s'kishte pasur nevojë fare të thërriste zotin. Do kish mundur ta kryente vetë punën e vet, punë që ia kishte caktuar që në fillim të fillimeve, që në gjenezën e largët. Për një copë kohë, ai s'mendon për gjë tjetër. Sillet e spërdridhet në qorrsokaqet e gjithfarë arsyetimesh, lejon të kalojnë si pa vënë re të gjithë ata që vijnë para Derës së Madhe (ndonëse, kohët e fundit, ardhjet janë rralluar), pastaj i rikthehet reflektimit. A nevojitej vallë të shkonte më tej në atë udhëtim të kotë mendimesh, kur ai e kishte parë vetë që zoti kishte përdorur diçka tjetër, një të folur ndryshe prej asaj që njihte ai, për të bindur gruan të futej në parajsë? Sigurisht që jo! Përndryshe zoti do e kish përdorur. Vetëm nëse Ai donte ta mbante të fshehur prej tij? Absurde! Zoti nuk kishte pse të mbante asgjë të fshehur. Me të drejtë, Pjetri mendon se kjo puna e mendimeve është rraskapitëse. Jo më kot besimi është më suprem, më i lehtë, më ftues. Ti thjesht e pranon në zemër të zemrës që ashtu është dhe në fund përnjëmend ashtu bëhet. Do të sigurohesh që Pjetrushi është mirë? Besoje me shpirt dhe ai do jetë vërtet mirë. Kështu i thoshte zoti kur donte ta qetësonte, kur ky i shkonte për ta pyetur, atëherë kur brenga dhe meraku i bëheshin tepër të rënda. Njëlloj, me siguri, kishte qenë edhe me plakën mëdyshëse. Ajo kishte dyshuar në metodat e zotit dhe ai e kishte siguruar se çdo gjë ishte siç duhet të ishte. E kishte prekur me prekjen e tij hyjnore, i kishte thënë kushedi ç'ninullë hyjnish dhe çdo gjë qe bërë mirë. Sigurisht që ky problem, nëse mund ta cilësoje si të tillë atë pyetje banale, atë mëdyshje bezdisëse, që kushedi me ç'vullnet hyjnor (ha!) e lejonte zoti, mund të asgjësohej vetëm me një metodë ndryshe prej të zakonshmes. Shpirtit plot dyshime fjalët s'i bëjnë punë. S'e arrijnë dot. _Përse më vrave duke ma përplasur kokën pas dyshemesë së lagur?_ E ç'përgjigje mund t'i jepej kësaj pyetjeje mediokre. Përse, thotë! Ç'guxim! Ç'harbutëri! T'i flasësh zotit të madh ashtu! S'do mend, atëherë, që ai detyrohej t'ua ndryshonte mendjen me fuqinë e tij. T'ua ndryshonte ashtu që ata të mund të kuptonin pse zoti bënte ato që bënte. Një mendje aq e vogël sa e tyrja s'mund ta kuptonte asnjëherë misterin e zotit. Duhej besim! Sa herë duhej thënë kjo gjë! Besim, besim, besim! Dhe ajo plakë, pavarësisht se kishte besuar gjithë jetën, pavarësisht se kishte kaluar çdo ditë duke u lutur dhe ndjekur të gjithë rregullat e zotit, në fund, në shkallarën e fundit, mu para portës së madhe, ajo kishte dështuar. Kishte shkuar e pyetur, si budallaqe, se pse zoti ia kishte shkapetur kokën përtokë në atë mënyrë. Pse, si kishte dashur ajo, ta linte të vdiste në gjumë, në mënyrë natyrale? E kishte harruar vallë ajo se mënyra e zotit _ishte_ natyralja! Përsëri me nerva! Pjetri e kap veten me gishtat e shtrënguar në formë grushti dhe sheh imazhin e vet të nevrikosur në sytë e atij që priste të futej në parajsë. I gjori vdekatar mendonte se Pjetri e kishte me të. \- Futu, futu, - i thotë Pjetri. - Dhe mos guxo të bësh pyetje. Këtë të fundit as vetë s'e kuptoi pse e tha. Domethënë, e kuptonte mirë, por ishte aq e panevojshme. Ç'faj kishte ai i gjorë për nervat e tij? Vallë përse kishte aq nerva? Të ishte vetëm Pjetrushi? Vetëm ikja e tij atje larg, në fund të shkallave? Të paktën ishte ende te shkallat. Shumë mirë zoti mund ta kishte dërguar më poshtë, atje ku edhe ajri kishte frikë të futej. Megjithatë… Apo s'ishte vetëm kjo? Dhe përse i kishin ardhur pikërisht me ardhjen e plakës, me ardhjen e pyetjes së saj mediokre, patetike? _Përse më vrave në atë mënyrë, imzot?_ Me dorë, ai përpiqet ta heqë atë pyetje tutje, të mos i rikthehet më në kokë. Edhe pse, siç e kishte kuptuar me kohën, kur një pyetje zinte vend, vështirë të hiqej më prej aty. Ishte si bimë e keqe, si mallkim. Një makth që s'të linte të merrje një sy gjumë. E kishte parë atë makth, edhe pse në formë zhgënjimi, tek plaka e shkretë. Ia kishte parë në sy, në mënyrën e qëndrimit, në kërrusjen e trishtë të kurrizit. _Përse, zot? Përse më vrave në atë mënyrë?_ Dhe zoti ç'kishte bërë? E kishte prekur me dorë, në kokë, aty ku ishte ajo pyetje, dhe kishte thënë diçka që Pjetri s'e kuptonte, dhe fytyra e saj kish shndritur si ajo e një fëmije për krishtlindje. Ajo lloj lumturie s'kish si të vinte ndryshe përveçse nëse pyetja ikte. Nëse mendja e saj boshatisej nga krimbi i dyshimit dhe zëvëndësohej nga besimi i përjetshëm te zgjedhjet e të zotit. Ja se ç'kishte bërë zoti! Ja kishte hequr dyshimin. Ja kishte hequr vuajtjen. Mëshira e tij kish arritur t'ia davariste edhe dhimbjen e fundit. Pak nga pak, Pjetri ndjen t'i davariten edhe atij nervat. Mënyrat e zotit përnjëmend që ishin të mistershme. Pa qenë fare aty, ai kishte arritur ta qetësonte; Pjetri e ndien dorën e tij edhe tani mbi kokë, tek ia ledhaton, tek i futet brenda për t'ia zhgulur barin e keq. Pjetri buzëqesh. E kishte marrë malli për atë buzëqeshje. Kohët e fundit vetëm stuhi kishte pasur. Por falë zotit, stuhia kishte kaluar. Stuhia gjithmonë kalonte. Dhe pas saj… pas saj dihej se ç'dilte.